عرفان خطیب‌زاده، پژوهشگر و مدرس تئاتر، در برنامه تماشاخانه در رادیو جوان، درباره تئاتر پداگوژیك گفت: «پداگوگوس یعنی تربیت بچه‌ها، یعنی یك تفكری پیرامون این كه انسان باید تربیت شود و نباید صرفا غریزی زندگی كند و علوم مختلف باید به او آموزش داده شود.»

در ادامه صحبت‌های عرفان خطیب‌زاده را درباره ریشه پداگوژیك و تعریف پداگوژیك، می‌خوانیم.

برای تعریف تئاتر پداگوژیك به‌طور خلاصه، باید به دوران یونان باستان برگردیم. پداگوژی از كلمه پداگوگوس گرفته شده است كه به معنی تعلیم و تربیت بچه‌ها بوده است. یونانی‌ها كه سرآمد هنر و فلسفه و ادبیات بودند، در حوزه آموزش هم سرآمد بودند. همان طور كه می‌بینیم افلاطون در رساله جمهوری خود چقدر به این بحث تاكید می‌كند.

پس پداگوگوس یعنی تربیت بچه‌ها، یعنی یك تفكری داشتند پیرامون این كه انسان باید تربیت شود و نباید صرفا غریزی زندگی كند و علوم مختلف باید به او آموزش داده شود.

این مبحث در یونان و جاهای مختلف جلو می‌رود، اما اگر ما به قرن بیستم نگاه كنیم كه این مباحث و تربیت بچه‌ها جلو آمده، البته در رنسانس هم تغییرات عجیبی می‌كند، ولی اصل تئاتر پداگوژیك یعنی زمانی كه آن را شناختیم و گسترده كردیم از زمانی می‌آید كه قرن بیستم ما با شخصی به اسم ماكارنكو آشنا می‌شویم.

او را پدر پداگوژیك می‌شناسند، كاری كه او انجام داد این است كه معتقد بود نباید بچه‌هایی كه مجرم هستند و مشكلات اجتماعی به وجود آورده بودند صرفا با زندان یا تنبیه بدنی و فیزیكی تربیت كرد.

باید آنها را آموزش داد و سعی می‌كند این آموزش‌ها را با بازی و یك سری كارهای نمایشی و سرگرمی انجام دهد و بچه‌ها را كم‌كم به سمت و سویی می‌برد كه بتواند آنها را تربیت كند.

ما حتی در ریشه كلمه پداگوژیك هم كه نگاه كنیم می‌بینیم كه پیرامون ارتقا اجتماعی و آگاهی اجتماعی صحبت می‌كند.
این مورد جلو می‌رود تا تقریبا 1930 تا 1935، پائولو فریره تربیت این بچه‌ها را به سمت مدرسه می‌برد.

یعنی بیشتر سعی می‌كند در مدارس با استفاده از اینكه بچه‌ها به عنوان دانش آموزانی باشند كه صرفا شنونده از معلم نباشند، بلكه در كلاس هم مشاركت كنند، آنها را تربیت كند.

در واقع یك تعامل اتفاق میفتد و پائولو فریره خیلی تلاش كرد كه در مدارس این اتفاق را رقم بزند.
كشورهای دیگر هم سعی می‌كنند كه تئاتر پداگوژیك را جلو ببرند.

البته هنوز در مورد مباحث تئاتری آن نرسیده‌ایم و صرفا در مورد ریشه آن صحبت می‌كنم كه در علوم اجتماعی و علوم انسانی تئاتر پداگوژیك این مبحث به كجا می‌رسد كه ما بعدا آن را به تئاتر پداگوژیك اطلاق می‌كنیم.


برنامه تماشاخانه پنج‌شنبه‌ها ساعت 16 از رادیو جوان پخش می‌شود.