مهدی حامدسقاییان، مدیر گروه كارگردان و بازیگری دانشگاه تربیت مدرس، در برنامه تماشاخانه در رادیو جوان، روز پنجشنبه 2 تیر، درباره مهمترین چالشهای حال حاضر تئاتر ایران گفتوگو كرد.
مهدی حامدسقاییان درباره بحران هویت در تئاتر ایران گفت:
وقتی چالشهای تئاتر در ایران مطرح میشود، اول باید یك رویكرد تاریخی را در مورد مشكلاتی كه تئاتر ایران از همان ابتدا، حدود 120 سال قبل كه اولین بار در ایران تئاتر به شكل غربی شكل گرفت را در نظر بگیریم. از همان دوران با ورود تئاتر غربی مشكلات آغاز شد. چالشی كه چگونه تئاتر غربی با بافت بومی و سنتی و فرهنگ ایرانی بتواند خودش را همساز كند و اینكه تئاتر غربی چگونه بتواند در مقابل شكلهای رایج نمایش سنتی كه پیش از خودش بود عكسالعمل نشان بدهد، از همان دوره با
رویكردی كه ما در قبال هرچیز مدرنی كه در جامعهمان بود، تقابل بین سنت و مدرنیسمی كه در جامعه ایرانی شكل گرفت.
میشود گفت تئاتر ایران به شیوه غربی خودش از همان ریشهها دارای مشكل بود.
عدم ارتباط مردم با نمایشنامههای غربی و اینكه تئاتر نتوانست در طی این سالها خودش را با بافت فرهنگی و سنتی ما همساز كند، یكی از ریشهها و چالشها همان جاست.
الان كه مردم ایران شاید عادت به دیدن تئاتر غربی نداشتند و ما میخواستیم یك فرهنگ جدید را در كشور جا بیندازیم.
تصور كنید كه در این چند دهه اخیر چه اتفاقی افتاد؟
تئاتر ایران بعد از انقلاب اسلامی پوسته اندازی كرد و با رویكر جدیدی كه در تئاتر به خصوص كه اساس آن با نگاه انقلاب اسلامی و مسئله فرهنگ بود شكل جدید از مدیریتها در تئاتر ایران به وجود آمد، نسل جدیدی از هنرمندان در دانشگاهها تحصیل كردند، یك انتقاء نسلی هم بین استادان قدیمی و نسل جدید به وجود آمد و از آنجا میشود گفت با شكل جدیدی كه تئاتر به خودش گرفت، چالشهای جدیدی هم پیش آمد.
از جمله در سالهای اخیر مسئله خصوصی سازی تئاتر و نگاه بین تئاتر دولتی و تئاتر خصوصی و پدیدار آمدن شكل جدیدی از تئاتر كه ما به شوخی به آن خصولتی میگوییم، كه نه خصوصی است و نه دولتی است.
رویكرد كارگردانها و گروههای هنری به نوعی تئاتر تجاری و ستاره پرور، نگاه و توجه به سلبریتیها و چهرههای شاخص هنری و ورود آنها به عرصه تئاتر، همه چالشهای جدیدی را به وجود آورد.
ما همیشه مشكلات را بر دوش مدیران جدید میاندازیم و میگوییم كاری نكردند. در همین چند سال اخیر نگاه كنید سالنهای خیلی زیادی حداقل در تهران ساخته شد و چیزی به اسم تئاتر خصوصی شكل گرفت كه در این تئاترها گروههای خیلی زیادی كار میكنند.
شاید در شهر تهرانی كه زمانی فقط 7 الی 8 سالن در مجموعه تئاتر شهر داشتیم و 1 الی 2 سالن پراكنده در شهر تهران، الان 160 الی 170 سالن داریم.
چالشهای جدیدی از نظر انضباط كاری به وجود آمد.
قراردادهایی كه هنرمندان با سالنها دارند به وجود آمد.این هنرمندان قراردادهایی كه با سالنها میبستند، از نظر مالی، الان هنرمندان ابراز گلایه میكنند كه به نوعی بردهداری جدید است كه بیشترین بهره را سالنها میبرند و كمترین بهره به گروهها و بازیگران و كارگردانها میرسد.
همه اینها چالشهای جدیدی هستند كه ما با آنها روبهرو هستیم.
من اسم این چالش را بحران هویت جدید در تئاتر ایران میگذارم.
برنامه تماشاخانه پنجشنبهها ساعت 16 از رادیو جوان پخش میشود.