براین اساس، آلمان، سوئیس و انگلستان بالاترین امتیاز را از نظر آوازه و محبوبیت كالایی در دنیا كسب كرده‌اند. محبوبیت كالاهای ایرانی نیز گرچه در مقایسه با دیگر كشورها، كمتر از حد متوسط است اما همین رتبه نیز گویای شناخت نسبی مصرف‌كنندگان از برچسب «ساخت ایران» است. بیشترین درصد محبوبیت كالاهای ساخت ایران در بین كشورها به پاكستان، ویتنام، بحرین و چین اختصاص دارد.


رتبه‌ی جهانی «ساخت ایران»
رتبه‌ی كشورهای مختلف جهان در شهرت و محبوبیت محصولات بر اساس شاخص «ساخت كشور» در سال 2017 اعلام شد. ویژگی‌های اثرگذار در این شاخص كه برای 49كشور و اتحادیه اروپا محاسبه شده شامل كیفیت بالا، استانداردهای ایمنی بالا، قیمت مناسب، منحصربه‌فرد بودن، طراحی عالی، فناوری‌های پیشرفته، اصالت، پایداری و سازگاری با محیط‌زیست، تولید منصفانه و نماد وضعیت كالاست.

نتایج به‌دست آمده نشان می‌دهد در سال 2017، آلمان، سوئیس، اتحادیه اروپا و انگلستان به‌ترتیب بالاترین امتیاز از نظر آوازه و محبوبیت كالایی را در دنیا كسب كرده‌اند. مرجع آماری «statista» كه یكی از موسسه‌های پیشرو در حوزه‌ی آمار است، نخستین‌بار در دوره‌ی 2017-2016 كشورها را بر اساس شاخص «ساخت كشور» رتبه‌بندی كرده‌است. این موسسه كه در سال 2008 راه‌اندازی شده، علاوه‌بر استفاده از مراجع آمارهای بین‌المللی مانند UN، IMF و بانك جهانی، از منابع اطلاعاتی و آماری داخلی كشورها نیز بهره می‌گیرد.

براساس این گزارش كه وزارت صنعت، معدن و تجارت منتشر كرده، بسیاری از كشورهای توسعه‌یافته با اتخاذ سیاست‌های حمایت از بازار داخلی، صنایع خود را تا مرزهای رقابت‌پذیری جهانی رشد داده و با استفاده از روش‌های متنوعی همچون «شكستن قیمت‌ها و دامپینگ»، سعی در به دست آوردن بازارهای هدف كرده‌اند. در این فضای رقابتی برچسب «ساخت كشور» كه به اختصار MICI خوانده می‌شود، روی كالاها، در برگیرنده‌ی مفاهیمی مانند كیفیت، كارآیی و اعتماد بوده و جایگاه ویژه‌ای در بازار پیدا كرده‌است. عجین شدن اعتبار و هویت ملی یك كشور با مفهوم برچسب «ساخت كشور» باعث شد تا كشورهای متقاضی ورود به بازارهای جدید و نیازمند توسعه، با اعتباربخشی به این برچسب، سعی در گشایش فضای تجاری گسترده‌تری در پیش‌روی تولیدكنندگان خود داشته باشند.

این در حالی است كه در راستای سوق دادن بازار به مصرف یك كالا، عوامل متعددی موثر است كه از جمله می‌توان به استفاده از «مواد اولیه مناسب»، «ارتقای فناوری»، «بهبود مستمر كیفیت»، «خدمات پس از فروش»، «قیمت مناسب»، «طراحی مناسب»، «همكاری با برندهای معتبر جهانی»، «رعایت استانداردهای ایمنی» و «عرضه در فروشگاه‌های زنجیره‌ای» اشاره كرد. در سطح بازارهای بین‌المللی نیز كاهش تنش‌های سیاسی، ایجاد وجهه مناسب بین‌المللی، كاهش تنش در فضای منطقه‌ای و همسایگان، بهبود ارتباطات و روابط بین‌المللی، می‌تواند به بهبود نماد «ساخت كشور» كمك كند. برچسب «ساخته شده در» ابتدا توسط انگلیسی‌ها در پایان قرن 19 مورد استفاده قرار گرفت تا محصولاتشان از محصولات ارزان‌تر و اقلام مشابه آلمانی متمایز شود. از سال 1950 به‌دلیل تحولات گسترده اقتصادی در آلمان، كاربرد برچسب «ساخته شده در» به‌سرعت تغییر كرد و عنوان «ساخت آلمان» به مهر كیفیت محصول تبدیل شد.

مشهورترین‌‌ها در برچسب «ساخت كشور»
رتبه‌بندی جهانی شاخص «ساخت كشور» نگاه مثبت مردم را به محصولات كشورها نشان می‌دهد. بر این اساس امتیاز اولین جایگاه در رتبه‌بندی توسط این شاخص، برابر با 100 است كه به «آلمان» اختصاص داده شده‌است. ارزیابی‌ها نشان می‌دهد كشور «سوئیس» با امتیاز 98، «اتحادیه اروپا» با امتیاز 92 و «انگلستان» با امتیاز 91، در جایگاه‌های بعدی قرار گرفته‌اند. در این ارزیابی «اتحادیه اروپا» همچنان به‌عنوان یك نام تجاری قوی در سراسر جهان شناخته می‌شود و در رتبه‌بندی كلی شاخص «ساخت كشور» جایگاه سوم را با امتیاز 92 كسب كرده است. این اتحادیه از دیدگاه پاسخ‌دهندگان 3 كشور و در 8 زیرشاخص، جایگاه اول را به خود اختصاص داده و شهرت خوبی نه‌تنها برای مصرف‌كنندگان كشورهای اتحادیه اروپا مانند «سوئد» و «انگلستان» دارد، بلكه در سایر كشورهای خارج از اتحادیه اروپا نیز مانند اكثر كشورهای امریكای جنوبی (آرژانتین و كلمبیا) جایگاه بالاتری كسب كرده است. آمارها نشان می‌دهد 37 درصد پاسخ‌دهندگان، «كیفیت بالا» در محصولات اتحادیه اروپا را حائز اهمیت می‌دانند. محصولات اروپایی دارای شهرت بالاتر از حد متوسط بوده و امتیاز خوبی از نظر كیفیت، فناوری و استانداردهای ایمنی بالا كسب كرده‌اند. اما یكی از نكاتی كه در این گزارش به آن اشاره شده است تاثیر تنش‌های منطقه‌ای بر درك مردم از محصولات «ساخته شده در كشور همسایه» است. ارزیابی‌ها نشان می‌دهد تحولات سیاسی بر تصویر و درك مردم از كشورهای تولیدكننده تاثیر می‌گذارند، چنانچه این موضوع در برداشت ذهنی مردم از تولیدات كشورهای «تركیه»، «اوكراین»، «امریكا» و «یونان» موثر بوده است.

همچنین داده‌های آماری نشان می‌دهد برچسب «ساخت امریكا» در رتبه‌ی هشتم پس از كشورهایی مانند «انگلستان»، «سوئد» و «كانادا» قرار دارد. این در حالی است كه محبوبیت محصولات امریكایی در میان كشورها، در طول دوره مورد بررسی نسبت به 12 ماه قبل از آن بدتر شده است. امریكا یك مثال از این واقعیت است كه تغییرات عمده‌ی سیاسی می‌توانند تاثیر زیادی روی تصویر برخی از كشورها از تولید داشته باشند. تحولات سیاسی اخیر به وضعیت محبوبیت دو كشور «تركیه» و «یونان» نیز آسیب زده است. از سوی دیگر، ارزیابی‌ها نشان می‌دهد در بسیاری از كشورها، محصولات داخلی اغلب محبوبیت بیشتری داشته و ترجیح داده می‌شوند؛ به‌طوری‌كه در نظرسنجی صورت گرفته، 22 برند از 49 برند، در كشور خودشان دارای بیشترین امتیاز و محبوبیت بوده‌اند. محبوبیت محصولات «ساخت ژاپن» نیز نه‌تنها در ژاپن، بلكه در 17 كشور رتبه‌ی اول، دوم یا سوم را كسب كرده است. محبوبیت كالاهای ژاپنی در ویژگی‌هایی نظیر «كیفیت بسیار بالا»، «پیشرفته‌ترین فناوری» و «قیمت مناسب» است و امتیاز بالایی را در كشورهای جهان دریافت كرده است. در این میان تنها «چین» به‌دلیل مسائل سیاسی و تاریخی به كالاهای ژاپنی امتیاز نسبتا پایینی را داده است. برچسب «ساخت ژاپن» در رتبه‌بندی جهانی در رده هشتم با امتیاز 81 (مشتركا با «ساخت ژاپن» و «ساخت امریكا») قرار دارد. همچنین ارزیابی‌ها نشان می‌دهد باوجود تحولات فرهنگی و اقتصادی، كشورهای مستعمره نیز درك مثبتی از محصولات استعمارگران سابق خود داشته و محصولات آنها از شهرت بیشتری برخوردار است.

جایگاه كشورها در ویژگی محصولات
براساس این گزارش، رتبه‌بندی كشورها در 10 ویژگی اثرگذار بر شاخص «ساخت كشور» در سال 2017 نیز مورد بررسی قرار گرفته است. در این رتبه‌بندی براساس ویژگی «كیفیت بالا»، سه كشور آلمان، سوئیس و ژاپن در صدر جدول قرار دارند. در ویژگی «استانداردهای ایمنی بالا»، «آلمان»، «اتحادیه اروپا» و «امریكا» به ترتیب در صدر جدول قرار گرفته‌اند. كشورهای برتر بر اساس ویژگی «قیمت مناسب» نیز به ترتیب به «چین»، «ژاپن» و «تایلند» تعلق گرفته است. همچنین در رتبه‌بندی كشورها براساس ویژگی «منحصربه‌فرد بودن»، «ایتالیا»، «سوئیس» و «فرانسه» به‌ترتیب پیشتازان این زیرشاخص محسوب می‌شوند. «ایتالیا»، «آلمان» و «فرانسه» هم سه كشور ممتازی به شمار می‌روند كه در «طراحی عالی» جایگاه اول تا سوم را از آن خود كرده‌اند. همچنین بررسی‌ها نشان می‌دهد كه در ویژگی «فناوری پیشرفته» كشورهای «ژاپن»، «آلمان» و «آمریكا» به ترتیب سه جایگاه نخست را به دست آورده‌اند. در ویژگی «اصالت» هم كه یكی از زیرشاخص‌های مورد بررسی است، كشورهای «سوئیس»، «آلمان» و «ایتالیا» در رتبه اول تا سوم هستند.

در ویژگی «پایداری یا سازگاری با محیط زیست» هم به‌ترتیب كشورهای «كانادا»، «فنلاند» و «سوئد» بیشترین امتیاز را به دست آورده‌اند. «كانادا»، «فنلاند» و «ایرلند» نیز براساس داده‌های آماری سه كشوری محسوب می‌شوند كه در ویژگی «تولید منصفانه» جایگاه اول تا سوم را كسب كرده‌اند. در «نماد وضعیت» هم كه آخرین ویژگی مورد بررسی در این گزارش به‌شمار می‌رود به‌ترتیب كشورهای «سوئیس»، «آمریكا» و «ایتالیا» قرار گرفته‌اند. همچنین جداول آماری نشان می‌دهد، مردم دنیا نگاه مثبت‌تری از نظر «كیفیت بالا» و «استانداردهای ایمنی بالا» همراه با محبوبیت كلی نسبت به برچسب «ساخت آلمان» در مقایسه با سایر كشورها دارند. پس از آلمان، معتبرترین برچسب، «ساخت سوئیس» و پس از آن اتحادیه اروپا، انگلستان و سوئد است. سوئیس جایگاه دوم رتبه‌بندی جهانی را در ویژگی‌های «نماد وضعیت» و «اصالت» دریافت كرده است. از سوی دیگر برتری ایتالیا در «طراحی ایتالیا» و ژاپن در «فناوری‌های پیشرفته» در بین كشورها ثبت شده است. برتری چین هم در مورد «قیمت مناسب» و برتری كانادا در جایگاه ششم به لحاظ «پایداری-سازگاری با محیط زیست» و «تولید منصفانه» ارزیابی شده‌است.

ایران در رده‌بندی‌ها
بررسی‌ها نشان می‌دهد در كل، ایران در ارزیابی كالاهای 49 كشور و اتحادیه اروپا با امتیاز شاخص 27 در رتبه 50 قرار دارد و محبوبیت كالاهای ایرانی براساس ویژگی‌های ارزیابی در مقایسه با سایر كشورها، كمتر از حد متوسط است. البته باید این نكته را در نظر داشت كه محدود بودن تعداد كشورهای ارزیابی‌ شده از عواملی است كه می‌تواند بر رتبه‌ی ایران موثر باشد. این در حالی است كه وجود نام ایران در بین 50 كشور ارزیابی‌شده گویای شناخت نسبی مصرف‌كنندگان از برچسب «ساخت ایران» است كه می‌تواند وجه مثبتی در گزارش پیش‌رو باشد. جداول آماری نشان می‌دهد بیشترین درصد محبوبیت كالاهای ساخت ایران در بین كشورها به «پاكستان»، «ویتنام»، «بحرین» و «چین» اختصاص دارد. تحلیلگران بر این باورند كه با ارتقای سطح تعلق خاطر مصرف‌كنندگان داخلی به نماد «ساخت ایران»، واحدهای صنعتی و تولیدی ایرانی دارای مزیت در بازار جهانی، با رغبت بیشتری به سمت دستیابی به بازارهای خارجی حركت كرده و با سرمایه‌گذاری در سطوح مختلف تولید، می‌توانند محصولاتی متناسب با سلیقه مصرف‌كننده خارجی نیز تولید و عرضه كنند.