سه سناریوی حذف یارانه‌ای

بر مبنای ارقام پیشنهادی دولت، مجموع هزینه‌ی دولت از محل درآمدهای هدفمندی یارانه‌ها در سال آینده حدود 11 هزار میلیارد تومان كاهش خواهد یافت. بخش عمده‌ای از این كاهش 24 درصدی به كاهش 31 درصدی یارانه نقدی و غیر نقدی پرداخت شده به خانوارها در مقایسه با رقم فعلی مربوط می‌شود. تقسیم رقم 5/ 33 هزار میلیارد تومانی بر یارانه نقدی دریافتی هر نفر در سال (546 هزار تومان) نشان می‌دهد كه رقم پیش‌بینی شده در بودجه‌ امسال كفاف یارانه 61 میلیون نفر را خواهد داد.
این درحالی است كه بر مبنای آمارهای كمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی درحال‌حاضر در حدود 76 میلیون نفر یارانه نقدی دریافت می‌كنند. این شكاف 15 میلیون نفری در واقع بخشی از شهروندان هستند كه پرداخت یارانه‌‌ی آنها باعث ایجاد كسری 8 هزار میلیارد تومانی در سازمان هدفمندی یارانه‌ها می‌شود. با توجه به اینكه طی سال‌های اخیر یارانه نقدی و غیر نقدی پیش‌بینی شده در قانون بودجه به‌طور كامل صرف پرداخت یارانه نقدی شده ‌است، كاهش 5/ 10 هزار میلیاردی این رقم در لایحه بودجه معادل حذف 21 میلیون نفر از فهرست یارانه‌بگیران است. این درحالی است كه در صورتی كه روند رایج در سال‌های اخیر در زمینه‌ی عدم تراز مخارج و منابع سازمان هدفمندی یارانه‌ها ادامه پیدا كند، امسال تعداد یارانه‌بگیران به 55 میلیون نفر كاهش خواهد یافت. اما اگر دولت بخواهد در سال آینده به ارقام بودجه پایبند باشد و سایر مصارف بودجه‌ای را خرج كسری در منابع و مصارف هدفمندی ‎‌نكند در این صورت رقم پیش‌بینی شده از سوی دولت در سال آینده برای پرداخت یارانه حدود 42 میلیون نفر كافی خواهد بود.

بنابراین با فرض الزام دولت در رعایت قانون بودجه و تراز منابع و مصارف هدفمندی در سال آینده باید حدود 34 میلیون نفر از فهرست یارانه‌بگیران حذف شوند. این در حالی است كه با فرض شیب یكسان صعود جمعیت می‌توان گفت در سال آینده با محاسبه تعداد متولدان و افراد فوت‌شده 600 هزار نفر دیگر نیز به فهرست یارانه‌بگیران اضافه خواهد شد، بنابراین كاهش یارانه به میزان 5/ 10 هزار میلیارد تومان طبق لایحه‌ی پیشنهادی دولت در صورت ادامه‌ی روند كسری بودجه هدفمندی به منزله‌ی كاهش تعداد یارانه‌بگیران به میزان 6/ 21 میلیون نفر و در صورت الزام دولت به تخصیص منابع براساس برنامه بودجه به معنای حذف حدود 6/ 34 میلیون نفر از متقاضیان دریافت یارانه نقدی است.

البته بر مبنای برخی از آمارهای تایید نشده تعداد یارانه‌بگیران درحال‌حاضر در حدود 79 میلیون نفر تخمین زده می‌شود. در صورتی كه این آمار صحیح فرض شود در این صورت رقم پیشنهادی دولت برای هدفمندی یارانه‌ها در سال آینده به منزله حذف حداقل 24 میلیون نفر از فهرست یارانه‌بگیران است. توامان شدن این انگاره با انضباط بودجه‌ای دولت نیز به معنای حذف 37 میلیون نفر از فهرست یارانه‌بگیران است. بر مبنای پیگیری‌های «دنیای اقتصاد» اولویت نخست یارانه‌بگیران در سال آینده شامل بازنشستگان، افراد تحت پوشش نهادهای حمایتی، حاشیه‌نشینان شهری و جمعیت روستانشین كشور خواهد بود. گفته می‌شود سایر افراد، پس‌از درخواست مجدد و اثبات استحقاق مجددا در فهرست مشمولان یارانه قرار خواهند گرفت.