مشاغل خانگی یكی از مشاغل جذاب است كه برخی افراد به دلیل محیط امن خانه آن را به عنوان یك بنگاه اقتصادی می‌پذیرند. برخی از این شغل‌ها صاحبان خود را به درآمدهای میلیونی می‌رسانند. كسب و كارهایی كه شاید در نگاه اول درآمدزا نباشند یا تصور شود كه در بروكراسی‌های دست و پا گیر اداری و مجوزهای عجیب و غریب كه خاص كشورمان است محصور مانده و امكان عملی شدن ندارند، اما حقیقت آن است كه در همه‌ی دنیا مشاغل خانگی مورد استقبال واقع شده و به سرعت در حال رواج است.

به گفته‌ی كارشناسان، كسب‌وكارهای خانگی یكی از بهترین و مطمئن‌ ترین راه‌های درآمدزایی و كاهش نرخ بیكاری شناخته می‌شوند و 15 تا 80 درصد نیاز اشتغال 150 كشور جهان را تامین می‌كنند.

كسب و كار خانگی یا (Home business) به آن دسته كسب‌و‌كارهایی گفته می‌شود كه لزوماً مشاركت همه اعضای خانواده را در بر نداشته و صرفاً یك یا چند نفر از اعضای خانواده در آن به فعالیت اقتصادی مشغول باشند.

از نگاه سازمان بین المللی‌كار (ILO) موقعیت مكانی و وجود كسب‌و‌كار در خانه‌ی ملاك تلقی كردن آن به عنوان مشاغل خانگی است. كنوانسیون 189 سازمان بین‌المللی كار، كار شایسته را برای كارگران خانگی به رسمیت شناخته است. كار خانگی یك منبع مهم اشتغال به ویژه برای زنان به شمار می‌رود.

پخت‌و‌پز غذا، بافت تابلو فرش، تهیه و تولید اقلام دكوری و صنایع دستی نظیر كیف و كوله،‌ دستبند و گردنبند ماه تولد، عروسك‌سازی و پرورش قارچ و گیاهان خانگی و دارویی به دلیل كم‌جا و كم‌هزینه بودن آن و بسته بندی مواد غذایی و خوراكی به دلیل اهمیت آن به عنوان نیاز اولیه هر انسان می‌تواند از جمله طرح‌های جالب و پر سود برای راه اندازی مشاغل خانگی باشد.

بیشتر افراد از مشاغل خانگی تصور دیگری دارند و فكر می‌كنند هر كاری را می‌توان در خانه انجام داد و آن را مشاغل خانگی نامید، در حالی كه اینطور نیست. آرایشگاه یا آموزشگاه خیاطی جزو مشاغل خانگی محسوب نمی‌شود و نمی‌توان یك خانه را به چلوكبابی تبدیل كرد! چون یكی از ویژگی‌های مشاغل خانگی این است كه درون خانه و بدون هرگونه مزاحمت فردی یا ازدحام جمعیتی انجام ‌شود تا از این جهت آرامش ساكنان آپارتمان‌ها به هم نریزد و سر و صدا یا ازدحام و رفت و آمدی به وجود نیاید. اما كسانی كه به شیرینی پزی یا پخت و پز غذا، درست كردن ترشی خانگی یا تدارك جعبه‌های كادویی و پكیج‌های خوراكی برای مناسبت‌های خاص مثل عید نوروز، ماه رمضان یا شب چله علاقه‌مند و مسلطند می‌توانند در خانه به این كار اهتمام ورزند، ولی قبل از آن باید با یك فروشنده‌ی شیرینی یا كترینگ تهیه غذا یا مغازه‌های سطح شهر وارد مذاكره شوند تا محصولات خانگی خود را برای فروش به آنها عرضه كنند.

اتصال مشاغل خانگی به بازار از طریق ارتباط‌ گیری با برندهای مطرح و تلاش برای برندسازی محصولات مشاغل خانگی محقق می‌شود.

مسلم خانی، مشاور ارشد كارآفرینی و كسب‌ وكار، می‌گوید مشاغل خانگی طبق آمار و اطلاعات موجود، در كشورهای توسعه یافته و در حال توسعه سهم قابل ملاحظه‌ای در ایجاد اشتغال و ارزش افزوده و حتی در صادرات به خود اختصاص داده است.

او بر این باور است كار كردن در خانه كیفیت زندگی افراد را بهبود می‌بخشد چون وقت بیشتری برای خانواده و تربیت و پرورش فرزندان می‌گذارند و بدون اینكه اجباری به ترك منزل و ساعت‌ها ماندن در شلوغی خیابان‌ها و ترافیك داشته باشند با خیالی آسوده و بدون دغدغه به فعالیت اقتصادی در خانه می‌پردازند.

به گفته‌ی این استاد دانشگاه، مشاغل خانگی علاوه بر منافع مادی كه متوجه اقتصاد خانواده می‌كند، در حل مشكل بیكاری هم نقش موثری دارد و با توسعه كسب و كارهای خانگی می‌توان افراد بیشتری را به كار مشغول كرد.

در اشتغال خانگی، فرد شغل خود را به منـزل می‌آورد و به جای این كه هزینـه‌هـای زیادی برای اجاره یا خرید ساختمان بدهد، می‌تواند در منزل، كـار و شغل خود را به انجام برساند. در این نوع كسب و كار، ارزش افزوده كالاها و خدمات تولید شده، نصیب‌ صاحب خانه می‌شود. كنوانسیون 189 سازمان جهانی كار، كار شایسته را برای كارگران خانگی به رسمیت شناخته و آن را یك منبع مهم اشتغال و درآمد برای زنان می‌ داند.

اهمیت مشاغل خانگی و نقش آن در كاهش بیكاری تا آنجاست كه در سال 1389 قانون ساماندهی مشاغل خانگی به تصویب رسید و جهت اجرا به وزارت كار و امور اجتماعی وقت ابلاغ شد.

بر اساس ماده یك این قانون، دولت موظف است به استناد اصول 28 و 43 قانون اساسی و با توجه به سند چشم‌انداز بیست ساله، مشاغل خانگی را مطابق این قانون ساماندهی و زمینه ایجاد اشتغال برای این گونه متقاضیان را فراهم كند.

در این قانون ستاد ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی با هدف حمایت و گسترش كسب و كارهای خانگی پیش بینی و وزارت كار موظف شده علاوه بر شناسایی مشاغل و كسب و كارهای خانگی با كمك دستگاه‌های ذی‌ربط، فهرست مشاغل مجاز خانگی را همه‌ساله به تصویب ستاد برساند. شهرداری‌ها هم طبق ماده 11 همین قانون مكلف شده‌اند بازارهای موقت محلی یا مكان‌های مناسبی برای عرضه محصولات صاحبان این دسته مشاغل اختصاص بدهند.

در روزهای اخیر الگوی جدید توسعه مشاغل خانگی در فاز نخست برای اجرا در هشت استان آذربایجان غربی، چهارمحال و بختیاری، خراسان جنوبی، خراسان رضوی، خراسان شمالی، كردستان، كرمانشاه و لرستان رونمایی شد.

با توجه به اهمیت و ظرفیت‌های فراوان توسعه مشاغل خرد و كوچك در ایجاد اشتغال و تأكید قانون برنامه پنجم و ششم توسعه، در دولت تدبیر و امید گسترش مشاغل خانگی همچنان به عنوان یكی از طرح‌های ذیل برنامه اشتغال فراگیر و مصوبات ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی، با رویكردی جدید در شمار برنامه‌های عملیاتی وزارت تعاون، كار و رفاه اجتماعی قرار دارد.

در این رویكرد، فرآیند قبلی مشاغل خانگی مورد بازنگری قرار گرفته و با هدف تسهیل‌گری و توسعه فعالیت‌های شبكه‌ای و بازار، توانمند سازی متقاضیان و هدفمندی حمایت‌های مالی، الگوی جدید توسعه مشاغل خانگی در ستاد ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی به تصویب رسید.

الگوی توسعه مشاغل خانگی یك طرح سه جانبه با مسئولیت‌های وزارت تعاون، كار و رفاه اجتماعی، سازمان جهاد دانشگاهی و صندوق كارآفرینی امید است كه در پیاده سازی‌ آن، جهاد دانشگاهی به عنوان یك سازمان تسهیل گر در نظر گرفته شده تا پروژه‌های مبتنی بر این طرح با مشاركت وزارت كار و سایر دستگاه‌های اجرایی مرتبط به صورت هدفمند اجرا شود.

عیسی منصوری، معاون توسعه كارآفرینی و اشتغال وزیر كار، در این‌باره می‌گوید: طرح الگوی توسعه‌ی مشاغل خانگی دارای چهار مولفه‌ی اصلی شامل توسعه فرصت‌های كسب و كار خانگی، توسعه تعامل عاملان این طرح از طریق توسعه سرمایه انسانی و سرمایه اجتماعی، تسهیل محیط كسب و كار و اتصال به بازار است.

وی از پیش‌بینی 4000 فرصت شغلی از طریق اجرای الگوی توسعه‌ی مشاغل خانگی خبر داده و می‌گوید: در گام نخست، هشت استان از جمله خراسان رضوی به صورت آزمایشی برای اجرای این طرح در نظر گرفته شده‌اند كه ابتدا، ایجاد چهار هزار فرصت شغلی در قالب ارائه پروژه‌های اشتغال‌زا از محل تامین تسهیلات این طرح، برای خراسان رضوی تا پایان امسال تكلیف شده است.

به گفته منصوری اگر بتوان از ظرفیت‌های ایجاد شده به نحو مطلوب بهره گرفت، این طرح ملی به كل استان‌های كشور تسری و فرصت‌های كسب و كار خانگی از این طریق توسعه خواهد یافت.

به گزارش ایسنا، با نگاهی گذرا به كشورهای توسعه یافته و در حال توسعه می‌توان به اهمیت كسب و كارهای بومی و خانگی بازار محور پی برد.

در حال حاضر ایتالیا، استرالیا، انگلستان و چین از جمله كشورهای موفق در زمینه توسعه كسب و كار خانگی و كارآفرینی خانوادگی به شمار می‌روند به نحوی كه این دسته مشاغل در انگلستان به شكل حرفه‌ای و تخصصی دنبال می‌شود.

گزارش‌ها نشان داده كه بیش از 50 درصد مشاغل كوچك در انگلیس در خانه انجام می‌شود تا جایی كه اشتغال به كسب و كارهای خانگی در سال 2014 حدود 400 میلیون پوند در اقتصاد این كشور تاثیر داشته است.امروز اشتغال خانگی به دلیل ریسك‌پذیری پایین، كاهش مصرف انرژی، خلاقیت بیشتر و سرمایه‌گذاری كمتر، مورد اقبال و توجه بسیار قرار گرفته است.

با توجه به اهمیت كسب وكارهای خانگی و تاكید صاحب‌نظران بر درآمدزایی و اشتغالزایی بالای این مشاغل، اگر كمی وقت بگذارید و فرصت‌های شغلی منطقه‌ی خود را شناسایی و بر اساس نیاز بازار اقدام كنید. حتما یك شغل خوب و پر درآمد برای خود دست و پا خواهید كرد.