نارسایی تنفسی به معنای عدم كفایت تبادل گازها به وسیله دستگاه تنفسی است كه در نتیجه، سطح شریانی اكسیژن, دی اكسید كربن یا هر دو از محدوده نرمال خارج میشود.
افت اكسیژن خون با اصطلاح هیپوكسمی شناخته میشود. افزایش سطح شریانی دی اكسید كربن نیز هیپركاپنه خوانده میشود. بازههای نرمال عبارتند از: فشارنسبی اكسیژن شریانی (PaO2) بیش از 80 میلیمتر جیوه (11 كیلو پاسكال) و فشارنسبی دی اكسید كربن شریانی (PaCO2) كمتر از 45 میلیمتر جیوه (6٫0 كیلو پاسكال). نارسایی تنفسی براساس عدم وجود یا وجود هیپركاپنه به ترتیب نارسایی تنفسی نوع I و نارسایی تنفسی نوع II خوانده میشود.در اثر اختلال تنفسی ناشی از بیماریهای ریوی و قفسه سینه (و نیز در تعدادی از بیماریهای دیگر كه باعث اختلال تهویه شوند) كار قلب راست زیاد میشود. كاهش مقدار بستر عروقی و افزایش فشار شریان ریوی به علل گوناگون (از جمله هیپوكسمی) عامل مهم تغییراتی است كه در ساختمان و كار قلب راست پیدا میشود. اگر روند اختلال تنفسی كند و مزمن باشد تغییرات حاصله در قلب را قلب ریوی (Cor pulmonale) مینامند. در نتیجه عضله قلب راست ضخیم و بزرگ میشود (هیپرتروفی بطن راست). اگر بیماری بهطور حاد پیدا شود (مثلا در آمبولی وسیع ریه) نارسایی قلب راست بهطور حاد پدیدار می گردد و قلب راست گشاد میشود اما فرصتی برای هیپرتروفی آن نخواهد یافت.