گزیدهای از پرونده ویژه رادیوم، روز 13 اسفند.
گفتگو با دكتر مهدیه كرمی متخصص علوم شناختی درباره زبان و سخن گفتن.
آیا تا به حال به این فكر كردهاید چرا انسان سخن میگوید؟
انسانها نمیتوانند فكر دیگری را بخوانند، ولی از سخن انسان دیگر میتوانند یافتههایی داشته باشند و آنها را ارزیابی كنند. تنها راهی كه میتوانیم تفكرمان را به دیگری منتقل كنیم از طریق زبان است.
زبان مهم ترین ابزار ارتباطی انسان است. انسان دانش، تجربه و اطلاعات خود را از طریق زبان خود انتقال میدهد و ما از این طریق با بقیه در تعامل هستیم.
در تحلیل گفتمان، متخصصان این حرفه میتوانند با گفتههای افراد به سبك فكری فرد پی ببرند. امروز یكی از ابزار های كمكی برای تشخیص خیلی از اختلالات، ابزار زبانی و گفتاری است. یعنی یك پزشك میتواند از طریق سخن گفتن تا حدودی به شرح حال بیمار دست پیدا كند.
به عنوان مثال در بیماری هایی مثل بیماری آلزایمر، توانمندیهای زبانی افراد افت میكند. برای مثال سرعت گفتار یا روانیِ گفتار آنها كم میشود، یا در مدت زمان صحبت كردن از تعداد واژگان محدودی استفاده میكنند و نمیتوانند از گنجینه نامحدود واژگان مغز خویش استفاده كنند.
همیشه تواناییهای زبانی به مهارتهای شناختی دیگر كمك میكند. مثلا افراد دو زبانه و چند زبانه همیشه چند سال دیرتر از افراد یك زبانه دچار زوال عقل میشوند.
علاوه بر اینكه آلزایمر بر روی زبان و سخن گفتن افراد تاثیر میگذارد، بیماریهای دیگری چون افسردگی نیز بر روی نوع سخن گفتن فرد تاثیر بسزایی دارد و حتی میتوان به كمك زبان و سخن گفتن هر شخص، تشخیص داد كه فرد دچار افسردگی است یا خیر.
در نهایت، زبان یكی از توانمندیهای شناختی است كه به آن عملكرد عالی شناختی نیز گفته میشود. زبان یك توانمندی است كه منحصرا در اختیار انسانها است. بنابراین نباید این نعمت خدادادی را دست كم بگیریم و اگر میتوانیم باید زبان جدید فرا بگیریم، شعر یاد بگیریم و در بحث های اجتماعی فعال باشیم. این تعاملات و گفتگو ها كه با زبان شكل میگیرد به حفظ مهارتهای زبانی در سالمندی كمك میكند.