گزیدهای از پرونده ویژه رادیوم، روز 28 بهمن.
گفتگو با دكتر مهرناز خیاطی متخصص ترویج آموزش كشاورزی در رابطه با گیاهان تراریخته.
شاید شما هم اسم تراریخته را زیاد شنیده باشید اما تا به حال شده به معنای دقیق و علمی آن فكر كنید؟!
تراریخته یا ترانسژنیك به فرآیند تزریق یك ژن برونزا داخل یك جاندار زنده گفته میشود. این ژن تزریق شده در ذخایر ژنتیكی آن جاندار وجود ندارد. در اصل بعد از تزریق، تركیب ژنتیكی آن جاندار تغییر میكند و یك سری ویژگی جدید به دست میآورد كه این ویژگیهای جدید را به فرزند خود نیز منتقل میكند.
عموما این روش كه دستكاری یا مهندسی ژنتیكی محسوب میشود یك روش نو تركیبی شمرده میشود و در فرآیند طبیعی محیط زیست اتفاق نمیافتد.
اما در مسئله كشاورزی بسیاری معتقدند گیاهانی كه به این شكل رشد میكنند باعث بروز امراض مختلف در بدن انسان میشوند. آیا این فرضیه درست است؟!
باید در نظر گرفت كه هر فعالیت علمی در هر سطح از جهان به هدف بهبود و ایجاد سلامت و امنیت اجتماعی است، در نتیجه هر محصولی كه تولید میشود در یك سری آزمایش سخت بررسی میشوند. پس منطقی نیست كه محصول تراریختهای تولید شود و بعد از عرضه به بازار سالم بودن یا نبودن آن بررسی شود. در اصل یكی از اهداف ایجاد گیاهان تراریخته این است كه ارزش غذایی ایجاد كند.
از سوی دیگر گیاهان تراریخته به هدف بالا بردن مقاومت گیاهان در برابر تنشهای زیستی نیز تولید میشود. مثلا گیاهان تراریخته در برابر بسیاری از آفات و بیماریها مقاوم هستند و حتی باعث از بین رفتن علفهای هرز نیز میشوند. البته گیاهان تراریخته به غیر از این، مزایای دیگری مثل تولید محصولات نیز دارند.
و اما ما صحبت از مزیتهای گیاهان تراریخته میكنیم در شرایطی كه باید پذیرفت این فرآیند یك سری مضرات نیز دارد. باید در نظر گرفت هر پیشرفتی در پی خود آسیبهایی در پی دارد ولی ما باید مزایا و معایب آن فرآیند را روی یك ترازو قرار بدهیم و بررسی كنیم تا متوجه شویم این مزایا ارزش بدست آوردن دارد یا خیر.
مثلا تراریختگی باعث پایین آمدن تنوع میگرو ارگانیسمها یا برخی گونههای وحشی و طبیعی میشود. ولی بخاطر امنیت غذایی جمعیت زیاد كره زمین، مسائل اقتصادی، اجتماعی و سلامت، استفاده از محصولات تراریخته گریز ناپذیر است.
در آخر و در جواب نظریههایی كه گیاهان تراریخته را سرطانزا میدانند، یا خوردن آنها را عامل تغییر ژنتیكی معرفی میكنند باید گفت هیچ یك از این مسائل در آزمایشات علمی ثابت نشدهاند.