گزیده ای از گفتگوی ویژه برنامه رادیوم، در روز 27 شهریور.
گفتگو با دكتر بهنام پزشكی طراح، معمار و شهرساز درباره شهرسازی در ایران.
متاسفانه بسیاری از شهرهای بزرگ كشور به انسان احساس ورشكستگی در معماری و شهرسازی می دهد. سوال اینجاست كه با وجود رشته های دانشگاهی و خروجی بسیار چرا شهرسازی ما بی قواره پیش رفته است؟!
شاید جواب صحیح این باشد كه تنها معمارها یا شهرسازها شهر را نمی سازند، متغیرهایی كه در شهرسازی تاثیر می گذارند متفاوت تر از معماری ساختمان هستند. این متغیرها شامل سطح توسعه یافتگی اقتصادی، قوانین، زیرساخت ها و ... می شوند. كلان شهرهایی مثل تهران ویترین توسعه كشور هستند، ما باید متغیرهایی كه در پیشرفت و توسعه یافتگی شهر دخیل هستند را پیدا كنیم و با پیش بردن آن ها به پیشرفت تهران كمك كنیم.
در بسیاری از شهرهای بزرگ ما مشكلات شهرسازی زیادی وجود دارد، مثلا شهرهایی مثل تهران هنوز مشكل پیاده رو دارند و شهر بر اساس اتومبیل طراحی شده؛ اما آیا در ایران فعلی و با توجه به شرایط، از نظر شهرسازی آرمان شهری در كشور وجود دارد؟!
ما در معماری و شهرسازی سنتی ایرانی آرمان شهر داشته ایم، ما باید به معماری سنتی خود برگردیم. بسیاری از كشورهای پیشرو برای بهبود كیفیت زندگی به سمت احیای محلات و شهرسازی سنتی می روند. ما نیز باید به سمت معماری سنتی خودمان برویم البته با دیدگاهی نسبت به آینده.
اما آیا پیاده سازی چنین طرحی در كلان شهری مثل تهران امكان پذیر است؟!
مسئله این است كه شهرسازی و مدیریت شهری یك سیستم پیچیده و چند ركنی است، كه برای مدیریت آن نیاز است تمامی این اركان به یك سو حركت كنند. یكی از مهم ترین اركان اصلی شهرسازی مردم هستند، اگر طرحی داده شود و مردم از آن استقبال نكنند آن طرح شكست خورده طلقی می شود. ما باید به سمتی برویم كه معیارهای شهر پایدار را داشته باشیم ولی با مشاركت و خواست مردم.
در حال حاضر بخش زیادی از نمادهای شهری در حال فراموشی یا نادیده گرفته شدن هستند؛ مثلا تئاتر شهر تهران كه نماد فرهنگ و هنر شهر است تبدیل به مكانی برای دستفروشی و اغذیه فروشی شده است. مشكل از جایی شروع می شود كه مثلا وجود برخی مشكلات اقتصادی باعث این شده تا دستفروشی در منطقه تئاتر شهر زیاد شود، و حل این مشكل با برنامه ریزی كوتاه مدت امكان پذیر نیست. اما شهرداری برای حل این مشكلات باید طرح های كوتاه مدتی مثل ساماندهی دستفروش ها ارائه دهد تا فضای شهری به شكل درست خود در آید.
در سال های گذشته طرح هایی در شهری مثل تهران عملی شدند كه بعضا ناموفق یا نیمه موفق بودند. مثلا در طرح میدان آیینی امام حسین، خود میدان آیینی طرح موفقی بود، اما پیاده روی پایین میدان در خیابان 17 شهریور با مشاركت و اقبلال مردم و كسبه همراه نشد و بعد از مدتی این پیاده رو به حالت قبلی برگشت. مهمترین اصل در طرح های شهرسازی همراهی و نیاز مردم است، شهرداری باید بعد از بررسی خیلی از طرح ها در آن ها بازنگری انجام دهد.
