رادیوم شنبه تا چهارشنبه از ساعت 9:00 به مدت 60 دقیقه

نیروی پنجم!

آقای ذوالفقار دانشی، روزنامه‌نگار، مهمان برنامۀ رادیوم بود و از 4 نیروی بنیادی عالم و رد پای نیروی پنجم گفت.

1400/03/30
|
13:37
|

دانشی 4 نیروی اصلی عالم را اینگونه معرفی كرد،‌ معروف‌ترین نیرو همان نیروی گرانش یا جاذبه است كه بیشتر از هر چیزی آن را حس می‌كنیم. این نیرو در قیاس كوچك بین زمین و اجسام و در قیاس بزرگتر بین اجرامی آسمانی وجود دارد. نیروی بعدی نیروی الكترومغناطیسی است. نیروی سوم هسته‌ای قوی، همان نیرویی كه ذرات هم نام پروتون را در مركز اتم كنار هم قرار داده است و نیروی چهارم نیروی هسته‌ای ضعیف، باعث واپاشی رادیواكتیو می‌شود، همان داروهای پرتوزا در پزشكی است. همۀ این چهار نیرو با ذرات حركت می‌كنند، اما تا الان ذره‌ای را كه جاذبه با آن حركت كند مشاهده نكردیم و در حد نظریه باقی مانده است.

وی در توصیف تاثیر دقت آزمایش‌ها گفت:‌ هرچه آزمایش‌ها را با دقت بیشتری انجام می‌دهیم متوجه تناقضات بیشتری نیز می‌شویم كه نقص‌ها راه را برای كشف‌های جدید باز می‌كند. ما می‌دانیم كه تنها 5 درصد عالم را كشف كرده‌ایم و 95 درصد آن برایمان پوشیده است. مثلا ما می‌دانیم این انرژی تاریك است كه باعث انبساط عالم می‌شود، اما آن را نمی‌شناسیم. حال در نظر بگیرید كه این 5 درصد فقط با 4 نیروی اصلی با باقی 95 درصد مانده در تعادل باشد! این خودش فرضیه‌ای است برای وجود نیروی پنجم كه هرچه آزمایش می‌كنیم فعلا به جایی نرسیده‌ایم. مثلا در شتاب‌دهندۀ سرن (CERN) در یك آزمایش موسوم به LHCB چندین انحراف در مسیر ذرات بنیادی كوارك دیده شد. كوارك‌ها ذراتی‌اند كه تاكنون به ذرات ریزتر تبدیل نشده است و به همین دلیل به آنها ذرات بنیادی عالم می‌گویند كه حضور نیروی پنجم را پررنگ‌تر از سابق می‌كرد.

در ادامه دانشی با توضیح فرایند شتاب‌دهنده‌ها افزود: در مراكزی مثل سرن، توسط شتاب‌دهنده‌ها باعث برخورد عمدی ذرات به هم می‌شوند تا آنها به ذرات ریز سازنده‌شان تجزیه شوند. در سال‌های اخیر، با بررسی محصولات این برخوردها متوجه شدیم كه نتیجه با مدل‌های استاندارد هم‌خوانی لازم را ندارند. مثلا سه هفتۀ پیش در آزمایشگاه فرمی شرعت نوسان یك میون (‌ذره‌ای از خانواده‌ی الكترون اما سنگین‌تر ) كمی بیشتر از گذشته‌ است. تعدد این تناقضات بیشتر از آن است كه به تصادفی بودن ربطی داشته باشد، پس فرضیۀ نیروی پنجم بیشتر پا می‌گیرد.

در آخر دانشی گفت: برای بیان اینكه كشف جدیدی در دنیای فیزیك رخ داده خیلی زود است و باید آزمایش‌هایی با دقت و تكرار بیشتری انجام شود تا با قطعیت بگوییم نیرویی با عنوان نیروی پنجم وجود دارد.

سردبیر برنامه احسان مهرجو، مجری سیاوش صفاریان‌پور و تهیه‌كنندۀ آن شایان بهلولی است.

دسترسی سریع
رادیوم