گزیده ای از پرونده ویژه رادیوم، روز 22 آبان.
گفتگو با دكتر ناهید برنا، روانپزشك و فلوشیپ سالمندان درباره كیفیت زندگی با كیفیت سالمندان.
وقتی نام سالمندان به میان می آید بیشتر یاد رژیم های غذایی و كنترل های پزشكی و جسمانی می افتیم كه باید برای بالا بردن كیفیت زندگی به آن ها توجه كرد، ولی واقعیت این است كه برای بالا بردن كیفیت زندگی، بیشتر از این كه نیاز باشد به جسم توجه شود، نیاز است كه به روان انسان توجه شود.
تعریف سالمندی با كیفیت این نیست كه فقط فرد تلاشش را بكند تا مثلا دچار بیماری قلب یا مشكلات حافظه نشود، بلكه سلامت روان نیز یكی دیگر از ابعاد مهم سالمندی با كیفیت است. در نظر بگیرید كه فرد سالمندی دچار بیماری قلبی است، پزشك معالج برای درمان او دارو، ورزش، دوری از دخانیات و ... تجویز كرده است. اما اگر این فرد دچار افسردگی شده باشد برنامه درمانی خود را به طور مداوم پیگیری می كند؟! قالبا فردی كه دچار افسردگی است انگیزه و شور و اشتیاقی برای بهبود كیفیت زندگی ندارد و نیز تلاشی برای بهبود بیماری جسمی خود نمی كند.
گاها در كشورهای دیگر می بینیم كه سالمندان در دوران پیری بدون محدودیت های خاصی به سفر می روند و تلاش می كنند تا زندگی را به شكل عادی و طبیعی ادامه دهند، اما در ایران بسیاری از سالمندان بالا رفتن سن را مساوی با زوال دانسته و حتی خانه نشین می شوند، این موضوع تا چه حد به مسائل روان درمانی بستگی دارد؟!
قبل تر وقتی صحبت از بیماری سالمندان می شد، بسیاری آن را به ژنتیك افراد ربط می دادند. اما امروزه ثابت شده فقط 30 درصد از مشكلات دوران سالمندی به ژنتیك مربوط است و 70 درصد باقیمانده مربوط به مسائل محیطی است. برای مثال استرس تاثیر مستقیمی روی كیفیت زندگی ما در دوران سالمندی دارد. یا مثلا سالمندی را در نظر بگیرید كه افسردگی دارد، اگر این افسردگی به موقع درمان شود، باعث حضور فرد در جامعه، بیشتر شدن فعالیت فیزیكی، ورزش كردن و... می شود كه همین عوامل باعث بالا بردن كیفیت سلامت جسمانی و به تعویق انداختن پروسه پیری می شود.
اما چه زمانی باید از درمانگر برای سالمندان باید استفاده شود؟!
از آنجایی كه سرعت و زمان مراجعه به درمانگر برای بهبود بیماری در سالمندان بسیار مهم است پس با هر تغییر رفتاری بهتر است كه به پزشك مراجعه شود. معمولا سالمندانی كه دچار افسردگی می شوند گلایه های روحی ندارند، و بیشتر گلایه های آن ها جسمانی است و این خود یكی از عوامل ابتلا به افسردگی است.