بحث تعارض منافع در نظام‌های سیاسی از مباحث بسیار مهم است و این بحث در نظام بهداشت و درمان اهمیت دوچندان پیدا می‌كند، در همین رابطه گفتگویی در برنامه رادیویی دادرسانه صورت گرفت كه با حضور میثم كریمی، كارشناس و مطالبه‌گر حوزه سلامت، دباغ معاون فنی و نظارت سازمان نظام پزشكی و ملك فاضلی نماینده مردم سراوان و عضو كمیسیون بهداشت مجلس شورای اسلامی در شبكه رادیویی جوان پخش شد.

در ابتدای این برنامه میثم كریمی، كارشناس حوزه سلامت بیان داشت: مبحث تعارض منافع بسیار مهم است مخصوصا در حوزه سلامت، زیرا كه اصولا در نظام‌های جهانی حكمرانی سلامت، یك نظام عدالت محور است و وقتی بحث عدالت مطرح می‌شود همه افراد جامعه حق دارند از خدمات سلامت بر اساس نیاز فرد استفاده كنند.

وی افزود: تعارض منافع متاسفانه در كشور ما وجود دارد و زمانی این اتفاق رخ می‌دهد كه افراد نفع شخصی و گروهی خودشان را به نفع كشور و نفع عمومی و ملی ترجیح می‌دهند. در نظام سلامت كشور ما تعارض منافع نمونه‌های بارزی دارد و باید به آن پرداخته شود و سال‌هایی كه این موضوع مطرح شده نشان می‌دهد كه مطالبه عمومی برای این موضوع وجود دارد.

كریمی بیان داشت: مرحوم دكتر طریقت همیشه می‌گفتند شش هفت كشور در دنیا وزیر بهداشت‌شان پزشك است، ولی ما از سالی كه وزارت بهداری یا وزارت بهداشت را داشتیم همیشه وزیر پزشك بوده و فقط یك دوره یك داروساز وزیر بهداشت بوده و هیچگاه كسی را نداشتیم كه به عنوان یك مدیر یا سیاستگذار خارج از فعالیت شخصی خودش وارد وزارتخانه شود و همین مورد تعارض منافع است.

در ادامه گفتگو، علی دباغ معاون فنی و نظارت نظام پزشكی اظهار داشت: تعارض منافع در هر حیطه‌ای امری مذموم است، اما در بسیاری از حوزه‌ها وجود دارد و ممكن است در نظام سلامت نیز وجود داشته باشد، ولی باید در هر حیطه‌ای رفع شود یا كاهش پیدا كند.

وی در رابطه با موضوع پزشك بودن وزیر بهدشت گفت: آمار و ارقام مستندی كه بنده دارم این را نشان می‌دهد بیش از شش هفت كشور وزیر بهداشت پزشك دارند و اكثریت قریب به اتفاق كشور‌ها وزیر بهداشت پزشك دارند.
اولین موضوع نظام سلامت وزیر بهداشت پزشك و غیر پزشك نیست؛ ما باید از نگاه فرد محور به سمت نگاه ساختار محور برویم تا بتوانیم مشكلات را حل كنیم.

دباغ گفت: ساختار نظام سلامت سه ضلع بسیار مهم دارد، اولی مردم هستند كه اكثریت گیرندگان خدمات را تشكیل می‌دهند و صاحب حق در نظام سلامت هستند، ضلع دوم حاكمیت است و سومین ضلع ارائه دهندگان خدمات هستند مانند پزشك، داروساز، دندانپزشك، پرستار و... كه حدود ١5 رشته از نظام سلامت در این عرصه فعالیت دارند و اگر فقط پزشك را نام ببریم خطای راهبردی مرتكب شدیم. تعارض منافع جایی ایجاد می‌شود كه منفعت ارائه دهندگان خدمات با حاكمیت یكی شود.

میثم كریمی، مطالبه گر و كارشناس حوزه سلامت در پاسخ به علی دباغ گفت: بحث من این نبود كه پزشك بودن وزیر بهداشت خطاست و صرفا اتفاق بدی نیست؛ ما در بعد از انقلاب اتفاق خوبی در نظام پزشكی كشور افتاده، زمانی بوده كه ما 5هزار پزشك هندی در كشور داشتیم، ولی امروز ما در پزشكی خودكفا شدیم. ولی بنده مطمئنا عرض می‌كنم كه امروز به ده كشور نمی‌رسد كه وزیر بهداشت پزشك است و قطعا كشور‌های دیگر با مطالعاتی كه داشتند به این نتیجه رسیدند كه یك پزشك وقتی خودش آموزش‌دهنده باشد و خودش به شكایت‌های پزشكی رسیدگی كند تعارض منافع رقم می‌خورد؛ اگر كارایی و اثربخشی خوب نباشد می‌شود فهمید در نظام سلامت عدالت وجود نداشته‌است.

در ادامه نیز علی دباغ با اشاره به توزیع ارائه كنندگان خدمات سلامت در سراسر كشور گفت: وضعیت توزیع ارائه دهندگان نظام سلامت در كشورما علی‌رغم همه پیشرفت‌هایی كه بعد از انقلاب كردیم در وضعیت نامطلوبی به سر می‌برد.
وی افزود: در استان سیستان و بلوچستان به ازای هر ده هزار نفر هموطن، 6/5 نفر پزشك وجود دارند، در كشور آمریكا به ازای هر ده هزار نفر ٣٢ نفر پزشك وجود دارند و در شمال شهر تهران به ازای هر ده هزار نفر نزدیك به ٧٠نفر پزشك وجود دارند یعنی حدود ده برابر استان سیستان و بلوچستان و استان تهران عدد ٣٨ در ده هزار نفر را نشان می‌دهد یعنی از میانگین كشور آمریكا ما در استان تهران بیشتر پزشك داریم و این عدد ٧ برابر استان سیستان و بلوچستان است.

دباغ اظهار داشت: مهمترین دلیلی كه نشان می‌دهد نظام سلامت ما بعد از انقلاب پیشرفت كرده است افزایش امید به زندگی است، رشد ما نسبت به میانگین جهانی در شاخص امید به زندگی خیلی بیشتر بوده و نشان می‌دهد در نظام سلامت بعد از انقلاب خوب كار كردیم، اما از نظر عدالت در نظام سلامت به چند دلیل خیلی خوب كار نكردیم؛ اولین دلیل این است كه ما ساختار شبكه‌ای را در نظام سلامت خوب پیاده نكردیم عدم توزیع صحیح منابع مالی نیز به خاطر نداشتن همین ساختار است.

تمركز ارائه دهندگان حوزه سلامت در استان‌های برخوردار از استان‌های كمتر برخوردار بیشتر است و این باعث كاهش ضریب عدالت می‌شود كه با به این رویه انتقاد داریم.

ساختار نظام سلامت اگر ساختارمند بود هم هزینه‌های مردم و كشور كاهش پیدا می‌كرد هم كارآمدی و عدالت بیشتر می‌شد.
علی دباغ گفت: سازمان نظام پزشكی پر از پرونده‌هایی است كه به نتیجه رسیده، اما اینكه مردم از نظام بهداشت شاكی هستند یك بخشی مربوط به وزارت بهداشت است.

در ادامه این گفتگو ملك فاضلی، عضو كمیسیون بهداشت مجلس شورای اسلامی بیان داشت: تعارض منافع زمانی است كه تصمیم گیرنده خودش ذینفع باشد و بخواهد ارجحیت سلامت جامعه را فدای خواست و منافع شخصی مالی و اقتصادی خودش كند.

نماینده مردم سراوان در مجلس شورای اسلامی گفت: ما باید همه چیز را كلی ببینیم، در دهه6٠ وزارت بهداشت وزارت بهداری بود، تعدادی از پزشكان شما هندی و بنگالی بودند، آن زمان وزارت بهداشت بر آموزش پزشكی تاكید كرد كه خداروشكر این مسئله حل شد و ما در تمام قسمت‌ها از نظر نیروی انسانی در سطح بالایی قرار داریم.


او گفت: در زمینه تولید دارو در دهه 60 قسمت اندكی داریم در كشور تولید می‌شد، اما الان بیشتر دارو‌ها در كشور خودمان تولید می‌شود. فاصله ما تا رسیدن به نقطه مطلوب در خدمات درمانی و بحث دارو بسیار زیاد است، اما سال‌های اخیر در كنار كوتاهی‌ها خدمات بسیاری صورت گرفته‌است.


هر وقت بحث تعارض منافع در درمان و دارو به وجود آمده در كمیسیون بهداشت به آن رسیدگی شده.