سید محمود طالقانی روز شنبه، چهارم ربیع الاول 1329هجری قمری به دنیا آمد. آیت اللّه طالقانی دوران كودكی را تا ده سالگی در روستای «گلیرد» طالقان سپری كرد و همانجا خواندن و نوشتن و مقدمات علوم اسلامی را فرا گرفت و در پی استفاده از مكتب پدر ـ كه عالمی سیاست مدار بود ـ مبارزه با استبداد در ذهن او نقش بست. او سپس همراه خانواده ‌به تهران رفت و این دوران با دیكتاتوری رضاخان و مبارزه‌ی روحانیان علیه وی هم زمان بود و این امر نقشی بسزا در شكل‌گیری اندیشه‌ی سیاسی ایشان داشت. و از همان هنگام او را وارد میدان مبارزه با ظلم و فساد كرد.
آیت اللّه طالقانی پس از سال‌ها تحصیل در حوزه علمیه‌ی قم، از آیت اللّه حائری یزدی، بنیان گذار حوزه علمیه‌ی قم، اجازه‌ی اجتهاد گرفت و با عزمی راسخ و گامی استوار، راهیِ تهران شد و در مدرسه‌ی عالی شهید مطهری (سپهسالار سابق) به آموزش علوم اسلامی پرداخت.
در سال 1341 شمسی، به دنبال واكنش حضرت امام خمینی( ره) انقلاب سفید شاه، آیت اللّه طالقانی رحمه الله نیز برای برداشتن نقاب از چهره‌ی نوكران استعمار به افشاگری دست زد.
آیت اللّه طالقانی از جمله متفكّرانی بود كه گام‌های شایسته‌ای برای اتحاد جهان اسلام برداشت. رژیم طاغوت آیت اللّه طالقانی را در پاییز 1354 شمسی دستگیر كرد. وی دو سال بدون محاكمه، سخت‌ترین شكنجه‌های روحی و جسمی را در زندان تحمل كرد و در سال 1356، رژیم وی را با وجود كهولت سن و ضعف جسمانی به ده سال زندان محكوم كرد. به دنبال عقب نشینی نظام در مقابل موج اعتراضات مردم مسلمان، در پاییز 1357 بسیاری از زندانیان سیاسی آزاد شدند كه از آن جمله آیت اللّه طالقانی بود. ایشان پس از آزادی در نخستین پیامش مردم را به وحدت و پیروی از رهبری حضرت امام خمینی( ره) فرا خواند.
پس از ورود امام خمینی( ره) به ایران و به پیروزی رسیدن انقلاب اسلامی، آیت اللّه طالقانی پشت سر ایشان قرار گرفت و بازویی توانا برای آن رهبر الهی شد و اطاعت از حضرتش را بر همه واجب می‌دانست.
با برپایی حكومت جمهوری اسلامی، آیت اللّه طالقانی از طریق یكی از شخصیت‌های بزرگ كشور، برگزاری نماز جمعه در سرتاسر ایران را به حضرت امام خمینی( ره) پیشنهاد كرد كه با موافقت آن حضرت، این مراسم وحدت بخش در سراسر میهن اسلامی برگزار شد. بر این اساس به دستور مستقیم حضرت امام نخستین نماز جمعه تهران به امامت آیت اللّه طالقانی در دانشگاه تهران برپا شد.
اگرچه زندگانی آیت اللّه طالقانی سراسر مبارزه بود و بارها زندانی و تبعید شد، با این حال، آثار ارزشمندی از خود به جا گذاشت. گنجینه‌های ارزشمندی همچون پرتوی از قرآن، اسلام و مالكیت، به سوی خدا می رویم، پرتوی از نهج البلاغه، آینده بشریت از نظر مكتب ما، آزادی و استبداد، آیه حجاب، مرجعیت و فتوا، درسی از قرآن و درس وحدت از آن جمله به شمار می‌رود.
آیت اللّه طالقانی پس از سال‌ها مبارزه، سرانجام روز دوشنبه 19 شهریورماه 1358 به سوی حق شتافت و ملتی در غم فراقش غرق ماتم شدند.
یاد و خاطرش گرامی باد.