در برهان قاطع ذیل واژه «یلدا» چنین آمده است: یلدا شب اول زمستان و شب آخر پاییز است كه اول جَدی و آخر قوس باشد و آن درازترین شب‌هاست. در تمام سال و در آن شب و یا نزدیك به آن شب، آفتاب به برج جدی تحویل می‌كند و گویند آن شب به‌غایت شوم و نامبارك می‌باشد و بعضی گفته‌اند شب یلدا یازدهم جدی است. تاریكی نماینده اهریمن بود و چون در طولانی‌ترین شب سال، تاریكی اهریمنی بیشتر می‌پاید، این شب برای ایرانیان نحس بود و چون فرا می‌رسید، آتش می‌افروختند تا تاریكی و عاملان اهریمنی و شیطانی نابود شده و بگریزند، مردم گرد هم جمع شده و شب را با خوردن، نوشیدن، شادی و پایكوبی و گفتگو به سر می‌آوردند و خوانی ویژه می‌گستردند، هرآنچه میوه تازه فصل كه نگاهداری شده بود و میوه‌های خشك در سفره می‌نهادند. سفره شب یلدا، «میَزد» Myazd نام داشت و شامل میوه‌های تر و خشك، نیز آجیل یا به اصطلاح زرتشتیان، «لُرك» Lork كه از لوازم این جشن و ولیمه بود، به افتخار و ویژگی «اورمزد» و «مهر» یا خورشید برگزار می‌شد. در آیین‌های ایران باستان برای هر مراسم جشن و سرور آیینی، خوانی می‌گستردند كه بر آن افزون بر آلات و ادوات نیایش، مانند آتشدان، عطردان، بخوردان، برسم و غیره، برآورده‌ها و فراورده‌های خوردنی فصل و خوراك‌های گوناگون، خوراك مقدس مانند «می‌زد» نیز نهاده می‌شد.