حضرت علی(ع) در شب نوزدهم ماه مبارك رمضان، مهمان دخترش ام كلثوم(س) بود و در آن شب حالت عجیبی داشت و دخترش را به شگفتی درآورد. روایت شده كه آن حضرت در آن شب بیدار بود و بسیار از اتاق بیرون می رفت و به آسمان نظر می كرد و می فرمود: به خدا سوگند، دروغ نمی گویم و به من دروغ گفته نشده است. این است آن شبی كه به من وعده شهادت دادند. به هر روی، آن حضرت به هنگام نماز صبح وارد مسجد اعظم كوفه شد و خفته گان را برای ادای نماز بیدار كرد.
هنگامی كه حضرت علی(ع) وارد محراب مسجد شد و مشغول خواندن نماز گردید و سر از سجده اول برداشت، عبدالرحمن بن ملجم مرادی شمشیر خویش را بر فرق نازنین حضرت علی(ع) فرود آورد و سر مبارك آن حضرت را شكافت.
حضرت علی (ع) پس از ضربت خوردن در سحرگاه شب 19 رمضان تا اواخر شب 21 در خانه بستری بود و در این مدت بعضی از اصحاب ‏آن حضرت جهت عیادت به حضور وی مشرف می‌شدند و در آخرین ساعات زندگی او از كلمات گهربارش بهره‌‏مند می‌گشتند از جمله پندهای حكیمانه او این بود كه فرمود: "من دیروز مصاحب شما بودم و امروز وضع و حال من مورد عبرت شما است و فردا از شما مفارقت می‌كنم".
هنگامی كه ابن ملجم شمشیرش را بر فرق عدالت فرود آورد، حضرت علی(ع) فرمودند: "فُزتُ و رَبِّ الكعبة"؛ "به خدای كعبه رستگار شدم".
حضرت علی(ع) هم اندیشه ای عمیق و دور رس داشت و هم عواطفی رقیق و مملوازانسانیت ، كمال جسم و كمال روح را توأم داشت. شب، هنگام عبادت، از ماسوی می برید و روز، در متن اجتماع فعالیت می كرد.
روزها، چشم انسان ها، مواسات و ازخودگذشتگی های او را می دید و گوش هایشان، اندرزها و گفتارهای حكیمانه اش را می شنید و شب، چشم ستارگان، اشك های عابدانه اش را می دید و گوش آسمان، مناجات های عاشقانه اش را می شنید.
حضرت علی(ع) در دوران زندگی پر تلاطم و پرفراز نشیب اش، همواره به شهادت می اندیشید و آنچه از آن نیرو می گرفت و جانش را سیراب می ساخت، امید به كشته شدن در راه خدا بود. این كلام از حضرت علی(ع) است كه می فرمود: "به خدا سوگند كه اگر این امید نبود كه در یكی از دیدارهای سخت كه با دشمن در پیش است شهادت را بهره برم، اسب خویش زین می نهادم و از میان شما برای همیشه كوچ می كردم و دیگر تا آن زمان كه نسیمی از شمال یا جنوب بوزد شما را طلب نمی كردم". امیر مؤمنان علی(ع) دو روز پس از ضربت خوردن در 21 ماه رمضان به شهادت رسیدند.
ای نخستین شهید در محراب ای كشیده زخون به چهره نقاب
"خون" و "محراب" یادگار از تو مسجد كوفه داغ دار از تو
ایام شهادت مولای مظلوم عدالت حضرت امام علی(ع) تسلیت باد.