جلال‌الدین محمد بلخی معروف به مولوی از مشهورترین شاعران فارسی‌زبان ایرانی‌تبار است. نام كامل وی «محمد ابن محمد ابن حسین حسینی خطیبی بكری بلخی» بوده و در دوران حیات به القاب «جلال‌الدین»، «خداوندگار» و «مولانا خداوندگار» نامیده می‌شده‌است. در قرن‌های بعد القاب «مولوی»، «مولانا»، «مولوی رومی» و «ملای رومی» برای وی به كار رفته‌است و از برخی از اشعارش تخلص او را «خاموش» و «خَموش» و «خامُش» دانسته‌اند. زبان مادری وی پارسی بوده است.

مولوی خود زادهٔ بلخ یا وخش بود در خراسان بزرگ (كه اكنون بخش‌هایی از آن واقع در افغانستان و تاجیكستان است)، و در زمان تصنیف آثارش (همچون مثنوی) در قونیه در دیار روم (واقع در تركیهٔ امروزی) می‌زیست. با آنكه آثار مولوی به عموم جهانیان تعلق دارد، ولی ایرانیان و پارسی زبانان بهرهٔ خود را از او بیشتر می‌دانند، چرا كه آثار او به زبان پارسی سروده شده، و از محیط فرهنگ ایرانی بیشترین تاثیر را پذیرفته‌است. داستانهای مثنوی عموما با فرهنگ ایران آن روزگار منطبق بوده‌است. داستان كبودی زدن قزوینی نمونه‌ای بارز از اینگونه تاثیر فرهنگی ایران بر مثنوی و مولوی است.
آثار مولانا تأثیر زیادی روی ادبیات و فرهنگ تركی نیز داشته‌است. دلیل این امر این است كه اكثر جانشینان مولوی در طریقه صوفی‌گری مربوط به او از ناحیه قونیه بودند و آرامگاه وی نیز در قونیه است.
ای بسا هندو و ترك همزبان ، ای بسا دو ترك چون بیگانگان