دكتر مجید نواییان (فعال حوزه محیط زیست) در برنامه كافه رادیو اظهار كرد: قریب به 19 سال كه روزی (5 دسامبر) تحت عنوان روز جهانی خاك در نظر گرفته شده است با هدف ارج نهادن به خاك، چرا كه شكل‌گیری خاك فرایندی بسیار زمان‌بر و ممكن است، سالیان متمادی طول بكشد تا یك سنگ سخت بر اثر عوامل فرسایشی از جمله فرسایش باد، فرسایش آب و یا هوازدگی‌های مختلف مانند؛ سرما و گرمای شدید به وجود آید.

وی ادامه داد: بر اثر عوامل مختلف فرسایشی و هوازدگی‌؛ سنگ‌های سختی ایجاد می‌شوند كه به سنگ‌های آذرین یا همان سنگ‌های آتشفشانی، سنگ‌های دگرگونی و سنگ‌های رسوبی كه از لایه‌لایه‌های رسوبات دریاها و اقیانوس‌ها به وجود می‌آیند را شاهد باشیم كه همین سنگ‌ها بر اثر گذشت زمان به خاك تبدیل شوند.

از این رو، خاك بسیار ارزشمند است و بنا به شرایط اقلیمی ویژه ایران، خاك كشور ما از منابع طبیعی كم‌نظیر محسوب می‌شود كه فقر آن می‌تواند آسیب‌های جبران‌ناپذیری را برای ما به همراه داشته باشد و برای هر كشوری خاك و غنای آن از اهمیت خاصی برخوردار است و از این رو ما باید از وارد آمدن هرگونه آسیب‌ به خاك كشور خودداری كنیم تا ضمن حفظ آن در مسیری مشخص و هدفمند مورد استفاده قرار گیرد.

وی همچنین در ادامه افزود: متأسفانه بر اساس آمار و ارقام اعلام شده از سوی متخصصان داخلی كشور ما؛ برآوردها نشان می‌دهد كه ایران به طور میانگین در سال، قریب به 1 میلیارد تُن خاك را از دست می دهد و این آسیب از آنجا نشات می گیرد كه میزان و حجم پوشش گیاهان در كشور ما كاهش پیدا می‌كند و تعداد درختان و جنگلها سیر نزولی و اضمحلال را در پیش گرفته اند و دیگر محافظی برای خاك وجود ندارد و با بارش كمترین حجم باران در كشور، خاك شسته شده و با نشست و جابجایی كاركرد اصلی خود را از دست می‌دهد، این در حالی است كه ریشه های گیاهان مختلف بالاخص درختان؛ به صورت كاملا هوشمند خاك را حفظ و از فرونشست آن جلوگیری می‌كند.

در این میان باید توجه داشت كه خاك به صورت شیمیایی نیز دچار تغییر و تحولات گسترده‌ای می‌شود كه مهم‌ترین آنها استفاده از كودهای شیمیایی برای بارورتر كردن محصولات كشاورزی به ویژه در شمال كشور است. كودهای شیمیایی در كنار انواع سموم و آفت‌كش‌های كشاورزی، بیشترین آسیب را به تركیب اصلی و طبیعی خاك می‌زنند كه بعضاً جبران و احیای آن غیر ممكن است.

دكتر مجید نواییان با تأكید بر آسیب‌های انسانی به چرخه طبیعی خاك گفت: حائز اهمیت آن كه خاك، منبع اصلی معادن و كشاورزی است و آینده كشور و فرزندان ما در گرو حفظ و نگهداری آن است و اگر مشاهده می‌كنیم كه در كنارگیاهایی؛ حشره‌ای زندگی می‌كند این یك اكوسیستم طبیعی و لاینفك است كه باید از دخالت‌های انسانی و خدشه‌دار شدن این روند طبیعی جلوگیری شود و زمانی كه ما پرندگان را شكار می‌كنیم و از میان بر می‌داریم، به چرخه طبیعی خاك آسیب جبران‌ناپذیری را وارد كرده‌ایم چرا كه فضولات پرندگان كه بر خاك می‌افتد؛ ضمن غنی‌سازی خاك، تدریجاً حجم آن را نیز افزایش می‌دهد و روند ایجاد شده توسط انسان‌ها این چرخه و اكوسیستم را معیوب می‌كند.

وی ادامه داد: متأسفانه طی سال‌های اخیر شاهد برداشت‌های غیر مجاز شن از سواحل كشور هستیم در حالی كه كارخانه‌های بسیاری برای تولید آن وجود دارد و عدم نظارت و برخورد قاطع با این روند زمینه فرسودگی سواحل و از بین رفتن شن‌های طبیعی شده است كه بی‌شك جبران آن مستلزم گذر زمانی بسیار طولانی است و امیدواریم برای جلوگیری از ادامه این روند تدابیر هدفمند و بهینه‌ای اتخاذ گردد.