معلولیت ذهنی یا ناتوانی عقلانی اختلالی است كه در طول دوره‌ی رشد شروع می‌شود و كمبودهای عقلانی و عملكرد انطباقی را در زمینه‌های مفهومی، اجتماعی و عملی در بر می‌گیرد. در چهارمین راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی این اختلال با عنوان عقب ماندگی ذهنی مطرح می‌شد، اما در پنجمین راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی عنوان ناتوانی عقلانی جانشین اسامی دیگر شد.

برای تشخیص این كه فرد مورد به معلولیت ذهنی دچار است این سه مورد باید در او دیده شود:

الف. نقص در عملكرد ذهنی، مثل استدلال، حل مسئله، برنامه‌ریزی، تفكر انتزاعی، قضاوت، یادگیری تحصیلی و یادگیری از تجربه. این نقص‌ها را هم سنجش بالینی و هم آزمون‌های استاندارد شده باید تأیید كنند.

ب. نقص در عملكرد سازگارانه كه به ناتوانی در رسیدن به استانداردهای رشدی و اجتماعی-فرهنگی برای استقلال شخصی و مسئولیت اجتماعی منجر می‌شود. بدون كمك مداوم نقص‌های موجود در عملكرد سازگارانه باعث می‌شوند فرد در یك یا چند فعالیت زندگی روزمره (مثلا ارتباط برقرار كردن با دیگران، شركت در فعالیت‌های اجتماعی، و زندگی مستقل) و در چند محیط (مثلا، خانه، مدرسه، كار و جامعه) محدودیت عملكرد داشته باشد.

ج. شروع نقص‌های ذهنی و سازگارانه در طول دوره‌ی رشد (قبل از 18 سالگی).

«كاوشگر» شنبه تا چهارشنبه ساعت 9:00 از شبكه‌ی رادیویی جوان پخش می‌شود. شما می‌توانید برای شنیدن این برنامه به سایت رادیو جوان قسمت آرشیو برنامه‌ها مراجعه فرمایید.