دوازدهم آذر، روز جهانی معلولان

دوازدهم آذر، مصادف با سوم دسامبر سال1992 میلادی را مجمع عمومی سازمان ملل متحد، روز جهانی معلولان نامگذاری كرده اند.

هدف از تعیین این روز ارتقای رشد اذهان عمومی دربارۀ مسائل مربوط به معلولیت‌های گوناگون؛ و افزایش آگاهی‌هایی بوده است كه باید از مسئلۀ پیوستن افراد معلول در تمامی جنبه‌های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی زندگی منتج شود.

در سراسرجهان میلیون‌ها نفر به دلیل نقص در سیستم روحی و مغزی و جسمی و حسی از معلولیت رنج می‌برند. این افراد هر جا باشند و در هر نقطه‌ای از دنیا كه به سر ببرند، به دلیل موانع ظاهری یا اجتماعی با محدودیت‌هایی در زندگی خود مواجه می‌شوند. در طی بیست سال اخیر كوشش‌های چشمگیری در شناساندن و معرفی اشخاص معلول به جامعۀ انسانی انجام گرفته است. یكی از مواردی كه می‌توان آن را نقطۀ عطفی در این زمینه دانست تا كیفیت و شركت فعالانه و همه‌جانبۀ افراد معلول در زندگی اجتماعی پیشرفت و ارتقا یابد.

آنچه در ارتباطات اجتماعی با معلول باید در نظر گرفت، این نكته است كه ارتباط با آنها، باید همراه با احترام باشد و از ترحم به ایشان باید دوری گزید. تفاوت این دو نوع رفتار در این است كه در اولی، طرفِ موردِ احترام، انسانی بزرگ به شمار می‌آید؛ اما در گزینۀ ترحم، مخاطبْ انسانی ذلیل و خوار شمرده می‌شود كه باید همواره دست او را گرفت. به یاد داشته باشیم آنچه توانایی را می‌سازد، اراده است و اراده اگر بخواهد جاری شود، هیچ بهانه‌ای نمی‌شناسد.

معلولان باید فرصت یابند تا استعدادهای خلاّق هنری و فكری خود را رشد دهند و آن را نه تنها برای منافع خود، بلكه برای غنی‌سازی جامعه به كار گیرند. به این منظور، باید دسترسی آنان برای مشاركت در فعالیت‌های فرهنگی تضمین شود. از شمار این اقدامات، می‌توان تهیۀ وسایل كمك ارتباطی برای ناشنوایان، منابع و مطالب علمی به خط بریل یا نوارهای صوتی برای اشخاصی كه دچار اختلالات بینایی در سطوح گوناگون‌اند، و خواندنی‌هایی كه از لحاظ كمی و كیفی باتوان و استعداد افراد كم‌توان ذهنی مناسب باشد، نام برد.

كمك و یاری رساندن به هم نوع، فضیلتی است بزرگ و در اسلام سفارش زیادی به آن شده‌است. البته این كمك باید به حال كمك گیرنده مفید باشد و موجب ناراحتی او نشود. كسانی كه با انگیزۀ خودنمایی، ارضای حس خود بزرگ‌بینی و فخرفروشی به دیگران كمك می‌كنند، راه را خطا می‌روند. در این میان، كمك به افراد معلول، برداشتن همۀ موانع و مشكلات نیست، بلكه كمك به انجام دادن كاری است كه این افراد از عهدۀ آن برنمی‌آیند. فراهم ساختن امكانات شركت واقعی معلولان جسمی در زندگی اجتماعی، در آنها دلگرمی، اعتماد به نفس و نشاط می‌آفریند.

امروزه با پیشرفت فناوری اطلاعات زمینه و عرصه برای حضور معلولان در عرصه‌های گوناگون در جامعه بیش از پیش فراهم شده و این فرصتی است كه می‌تواند مشاركت آنان را افزایش دهد. ضمن اینكه نباید فراموش كرد كه مشاركت در عرصه‌های گوناگون حق معلولان است چون آنان نیز شهروندان جامعه محسوب می‌شوند و دسترسی برابر به فرصت‌ها را باید فراهم كرد.

همچنین باید زمینۀ حضور مسئولان سازمان‌های غیردولتی فعال در حوزۀ معلولیت را در تصمیم‌گیری‌ها و تصمیم‌سازی‌ها، اجرا و نظارت بر فعالیت‌ها فراهم كرد و بدون مشاركت معلولان و خواسته‌های منطقی آنان برایشان تصمیم گرفته نشود.
همچنین شاخص‌های رفاه اجتماعی در جامعه معلولان در مقایسه با سایر مردم سنجیده شود تا شفاف‌تر بتوان درخصوص حقوق و وضعیت معلولان اظهارنظر كرد. در این صورت است كه می‌توان با برنامه‌ریزی دقیق‌تر از قبل، موانع جلوی روی حركت معلولان برداشته شود.

این تصور كه مشكل معلولیت مشكل مربوط به فرد است و نه جامعه، اشتباهی فاحش و دردناك است. باید پذیرفت كه معلولیت مشكل جامعه است و باید شرایطی فراهم شود تا همۀ این افراد جامعه از حق شهروندی برخوردار باشند و جامعه بتواند با اتخاذ رویكرد‌های مناسب زمینۀ حضور و مشاركت این افراد را فراهم كند و به دلیل معلولیت از عرصه‌های اجتماعی طرد نشوند و مسئولیت‌های اجتماعی سازمان‌ها و مردم در قبال این شهروندان افزایش یابد.

در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و به ویژه اصل 29 این قانون، قانون ساختار نظام جامع رفاه و تامین اجتماعی، قانون جامع حمایت از حقوق معلولان، كنوانسیون جهانی حقوق معلولان و برخی از اسناد دیگر بر توجه به حقوق معلولان و موضوع معلولیت در سطوح مختلف پیشگیری تاكید شده است.

هدف از برگزاری روز معلولان تعمیم شناخت جوامع و قشر مردم از نیازها و فعالیت‌های معلولان و نیز آشنا شدن خود معلولان به حقوق مادی و معنوی خود و راهكار برای رفع موانع و آسیب‌هاست.

دوازدهم آذر، روز جهانی معلولان گرامی باد.